Musical is feest! 

Het kan bijna geen toeval zijn. In de perioden dat de musical het succesvolst was in Amerika, ging het met het land het beroerdst. 
De roaring twenties, de woelige jaren twintig, vormden weliswaar de aanloopperiode voor de eerste musical massasuccessen, maar in de jaren '30 - toen het land was getroffen door de grote economische crisis - werd de musical pas echt door het volk in de armen gesloten.

Het waren de jaren van Gershwin, Rodgers en Hammerstein. 
En in de jaren van de Tweede Wereldoorlog en de jaren 50,  de periode van de grote communistenjager McCarthy en de Koude Oorlog bloeide de musical nog net zo welig. 
Maar na  West Side Story uit 1957 en uit 1957 en The sound of Music uit 1959 was het over. Althans, daarna ging de meeste aandacht uit naar de nieuwe popmuziek. Echt dood zou de musical niet gaan. 

In Nederland beleven we nu veel minder enerverende tijden. Dat de musical hier en nu zo bloeit kán dan ook bijna niet liggen aan de behoefte te ontsnappen uit een poel van ellende.  
En misschien is het allemaal nog veel eenvoudiger: wordt het gewoon heel goed gedaan, en slaat de goedgesmeerde vermaaksmachine van Joop van den Ende daarom zo aan. 
En trouwens, het mag dan wel goed gaan met ons landje, maar dat wil niet zeggen dat iedereen ook gelukkig is. Een avondje musical kán eventjes geluk brengen. 
Wie voelt zich niet lekker als hij nog een paar dagen lekker Tea for two (uit: No, no, Nanette) kan fluiten?

Het begrip musical dook voor het eerst op in de negentiende eeuw: in 1893 werd in New York The Gaiety Girl aangeprezen als musical comedy. 
Maar het zou nog tot het eind van de jaren '20 duren voor de grote bloei begon. George en Ira Gershwin schreven Oh, Kay (1926), Funny Face (1927) en Strike up the band (1930), Cole Porter was bezig met Anything goes ('34), en met Show Boat van Jerome Kern en Oscar Hammerstein ging een heel nieuw tijdperk van de musicalgeschiedenis in.

Show Boat was de eerste musical met een samenhangende plot, en er zat echt Amerikaanse muziek in, die Kern 'gestolen' had van folksongs en spirituals. 
Dat was wat! Het was een bewerking van het gelijknamige boek van Edna Ferber, die aanvankelijk geen heil zag in een musicalbewerking van haar tamelijk gecompliceerde boek over drie generaties showboat-familie. 
Maar toen Jerome Kern 'man river' voor haar zong, stond haar haar rechtovereind (schreef ze in haar memoires), en kreeg ze tranen in haar ogen. 
Ze was niet de enige. Show Boat werd een wereldsucces. 

Toen kwam de depressie en de twee oorlogen erna. Maar Broadway - de straat in  New York waar een groot aantal beroemde theaters zijn gesitueerd - bleef, tot ver in de jaren '50, de straat van gigantische musicalsuccessen. 
Een paar hoogtepunten:

Porgy and Bess ('35 )

Deze musicals waren allemaal Amerikaans tot op het bot. Oklahoma! spande wellicht de kroon. Het was de eerste vrucht van de samenwerking tussen Richard Rodgers en Oscar Hammerstein, het gouden duo dat ook nog ondermeer Carousel, The King and I en The sound of music zou maken. 
Oklahoma! bevat meefluiters/zingers als 'Oh, what a beautiful moming', en speelt zich af op Indiaans grondgebied. Het is een eenvoudige lovestory, waarin een slechte en een goede cowboy strijden om de hand van één dame. 
Je raad het al: de slechte sterft natuurlijk.

Amerika was populair na de oorlog, en alles wat daarvandaan kwam werd gedronken alsof het een levenselixer was. 
Met de musical had Europa nog nauwelijks kennisgemaakt behalve in de film.
Zó exporteerde Amerika de musical. De jaren '30 tot '50 waren de jaren van de musicalfilm. 
Ze waren even zoet, en zaten even vol zang en dans als de musical op het podium. En de film had zijn sterren. 
De mooiste musicalfilms kunnen nog steeds niet kapot. 

Toch was het anno 1960 heel goed mogelijk in dat je als Nederlander niet wist wat een musical was. De kleine Winkler Prins uit 1964 kent het woord niet en toen Annie M.G. Schmidt begin jaren '60 werd gevraagd een Amerikaanse musical te vertalen voor Conny Stuart, had ze nog nooit een musical gezien. 
Ze lachte de steller van de vraag overigens uit. Vertalen?! Waren ze nu helemaal van de pot gerukt.

Maar John de Crane belde terug en stelde Annie voor samen met Harry Bannink een eigen musical te maken. Dat was andere koek. 
Bannink wist ook niet hoe het moest, zei: 'We beginnen gewoon.' 
Zo ontstond Heerlijk duurt het langst. Het werd een doorslaand succes. 
Dankzij Conny Stuart, maar natuurlijk ook dankzij het duo Schmidt/Bannink. Ze waren gewoon heel  goed. Na Heerlijk duurt het langst ging Crane dan ook door. Schmidt & Bannink voor hem met: En nu naar bed (met Stuart en Mary Dresselhuys), Wat een planeet, Foxtrot, Madam, en De dader heeft het gedaan. 
Wie beweert dat de musical in Nederland voet aan de grond heeft gekregen dankzij deze drie mensen zegt niets teveel.

Naar begin

Is er zonder uw toestemming en zonder bronvermelding gebruik gemaakt van uw teksten? Onze verontschuldigingen hierover. Laat het ons weten en wij geven een juiste bronvermelding of halen het materiaal van internet. Een financiële vergoeding kunnen wij niet geven: het Nederlandse onderwijs is een kale kip en daar valt dus niets te plukken.

Voor info: HWN 
Friday 01 February 2008 12:33:36    © HWN